بارها گفته شده و شما هم شنیده اید که توسعه و وضع خوب اقتصادی ایران در زمان شاهنشاه، سرفن نتیجه ی درآمد بالای نفتی آن روزگار بوده است؛ حال آنکه، اتفاقن وارونه ی آن درست است. اوج توسعه ی اقتصادی زمان شاه، به پیش از افزایش قیمت نفت در دهه ی پنجاه برمی گردد.
در درازنای اجرای برنامه ی سوم از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۶ فرار خورشیدی، که بهای نفت، بشکه ای ۱ تا ۲ دلار بود، تورم به ۱.۴ درصد کاهش یافت؛ رقمی استثنایی که در دوره های پسین نیز، هرگز تکرار نشد، اما تجربه ی موفق برنامه ی سوم، مسئولان را به سمت هدف گزاری های بلند پروازانه تر در برنامه ی چارم توسعه ی کشور سوق داد.
در برنامه ی چارم از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۴۶ فرار خورشیدی، که بهای نفت اندکی افزایش یافته بود اما هنوز زیر ۳ دلار بود، میانگین نرخ رشد سالانه در بیشتر بخش ها بیش از کارکرد برنامه ی سوم، و میانگین نرخ رشد سالانه ی تولید ناخالص داخلی نیز، ۱۰ درصد پیش بینی شده بود.
با این وجود، باز هم در جریان اجرا، کارکرد برنامه ی چارم از برنامه ی مصوب پیشی گرفت؛ به گونه ای که میانگین نرخ رشد سالانه در همه ی بخش ها، از مقدار پیش بینی شده فراتر رفته و میانگین نرخ رشد اقتصادی در درازنای دوره ی برنامه، به ۱۳ درصد در سال بالغ گردید.
همچنین، در خلال برنامه ی چارم، در عین رشد چشمگیر همه ی بخش ها و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی دو رقمی در همه ی سال های اجرای برنامه، ثبات قیمت ها نیز کمابیش حفظ شد؛ میانگین نرخ تورم سالانه در این دوره ۳.۶ درصد بود که اگر چه نسبت به برنامه ی سوم افزایش یافته بود، اما همچنان تک رقمی و اندک بود.
رونق اقتصادی همراه با ثبات قیمت ها، به عنوان مهم ترین دستاورد برنامه های سوم و چارم، در برنامه های پسین یعنی پس از افزایش بهای نفت به بشکه ای ۱۲ دلار، تکرار نشد و هتا روند وارونه به خود گرفت، به گونه ای که در درازنای برنامه ی پنجم از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۱، میانگین نرخ رشد اقتصادی از ۷.۷ درصد فراتر نرفت و میانگین نرخ تورم به ۱۵.۶ درصد افزایش یافت.
منبع:
اقتصاد و دولت در ایران
در درازنای اجرای برنامه ی سوم از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۴۶ فرار خورشیدی، که بهای نفت، بشکه ای ۱ تا ۲ دلار بود، تورم به ۱.۴ درصد کاهش یافت؛ رقمی استثنایی که در دوره های پسین نیز، هرگز تکرار نشد، اما تجربه ی موفق برنامه ی سوم، مسئولان را به سمت هدف گزاری های بلند پروازانه تر در برنامه ی چارم توسعه ی کشور سوق داد.
در برنامه ی چارم از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۴۶ فرار خورشیدی، که بهای نفت اندکی افزایش یافته بود اما هنوز زیر ۳ دلار بود، میانگین نرخ رشد سالانه در بیشتر بخش ها بیش از کارکرد برنامه ی سوم، و میانگین نرخ رشد سالانه ی تولید ناخالص داخلی نیز، ۱۰ درصد پیش بینی شده بود.
با این وجود، باز هم در جریان اجرا، کارکرد برنامه ی چارم از برنامه ی مصوب پیشی گرفت؛ به گونه ای که میانگین نرخ رشد سالانه در همه ی بخش ها، از مقدار پیش بینی شده فراتر رفته و میانگین نرخ رشد اقتصادی در درازنای دوره ی برنامه، به ۱۳ درصد در سال بالغ گردید.
همچنین، در خلال برنامه ی چارم، در عین رشد چشمگیر همه ی بخش ها و دستیابی به نرخ رشد اقتصادی دو رقمی در همه ی سال های اجرای برنامه، ثبات قیمت ها نیز کمابیش حفظ شد؛ میانگین نرخ تورم سالانه در این دوره ۳.۶ درصد بود که اگر چه نسبت به برنامه ی سوم افزایش یافته بود، اما همچنان تک رقمی و اندک بود.
رونق اقتصادی همراه با ثبات قیمت ها، به عنوان مهم ترین دستاورد برنامه های سوم و چارم، در برنامه های پسین یعنی پس از افزایش بهای نفت به بشکه ای ۱۲ دلار، تکرار نشد و هتا روند وارونه به خود گرفت، به گونه ای که در درازنای برنامه ی پنجم از سال ۱۳۵۶ تا ۱۳۵۱، میانگین نرخ رشد اقتصادی از ۷.۷ درصد فراتر نرفت و میانگین نرخ تورم به ۱۵.۶ درصد افزایش یافت.
منبع:
اقتصاد و دولت در ایران
"موسا غنی نژاد"، تهران، انتشارات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی، ۱۳٩۵، ر ۲۶۵-۲۶۲
نقد مصدق و جبهه ی ملی
نقد مصدق و جبهه ی ملی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر